O działalności duszpasterskiej kapłanów w czasach totalitaryzmów faszystowskiego i komunistycznego można przeczytać w najnowszej książce ks. infułata Pawła Pyrchały. To kolejna jego publikacja, napisana przy wykorzystaniu licznych archiwalnych dokumentów. Jak sam zaznaczył w słowie wstępnym, jego zamiarem äbyło odczytanie w świetle wiary historii niektórych osób żyjących na Górnym Śląsku w czasie dwóch totalitaryzmów XX wieku. Zapoznanie się z »uwiecznionymi« w szarych teczkach dokumentami pozwala nie tylko na smutne stwierdzenie, że człowiek człowiekowi przygotował taki los, ale są tam też godne podziwu i naśladowania zapisy o bohaterstwie i nieugiętych postawach prześladowanych osóbö. Książka opisuje działalność duszpasterską czterech nieugiętych śląskich księży. Są to: ks. Paweł Janik (zm. w 1943 roku) É proboszcz parafii św. Jadwigi, ks. Antoni Thomeczek (zm. w 1962 roku) É proboszcz parafii Ducha Świętego, ks. Jan Dolla (zm. w 1976 roku) É proboszcz parafii św. Józefa i ks. Franciszek Pieruszka (zm. w 1986 roku) É proboszcz parafii św. Anny. Autor zaznacza, że tylko pierwszy z nich zakończył swoje życie jako męczennik hitleryzmu (zmarł po wygnaniu i długiej chorobie w wieku 55 lat). Pozostali przeżyli, ale doświadczali wieloletnich szykan ze strony komunistycznego systemu. Wyjaśnił też, że w książce nie uwzględnił innych kapłanów, równie zasłużonych, którzy uczestniczyli w tych tragicznych wydarzeniach, ale tylko częściowo, np. żyli na Górnym Śląsku wyłącznie przed wybuchem II wojny światowej lub tylko w epoce komunizmu. We wstępnym komentarzu ks. Paweł Pyrchała podał wspólne cechy i losy opisywanych postaci. W pierwszej kolejności to, że byli kapłanami na Górnym Śląsku, gdzie ścierały się ze sobą wpływy polskie i niemieckie, i z tego powodu nieraz doświadczali niezrozumienia i cierpień, zarówno z jednej, jak i z drugiej strony. Mimo piętrzących się trudności we współżyciu dwóch opcji narodowościowych, a także w warunkach panowania dwóch totalitaryzmów, odznaczali się wiernością Bogu, Kościołowi, powołaniu i swemu sumieniu. Byli politycznie neutralni, nie należeli do żadnego niemieckiego czy polskiego stronnictwa politycznego i wszystkich parafian, niezależnie od ich poglądów politycznych, otaczali tą samą duszpasterską opieką. Książka składa się z pięciu części. Pierwsza dotyczy duszpasterstwa w Zabrzu i okolicy, następne poświęcone są kolejnym księżom. Jest bogato dokumentowana zdjęciami osób, miejsc, wydarzeń i dokumentów, które autor odszukiwał w różnych archiwach polskich i niemieckich. Przy okazji przytacza także wiele ciekawostek. Chociażby tę, jak w Zielone Święta 1939 roku hitlerowska organizacja Kraft durch Freude (Siła przez Radość) postanowiła zorganizować bez zgody parafii akrobatyczne widowisko na linie zawieszonej pomiędzy wieżą kościoła św. Józefa w Zabrzu a stadionem. Imprezę nazwano Riesentodesfahrt, co w wolnym tłumaczeniu można by oddać słowami äolbrzymia, niesamowita jazda śmierciö.