Niepublikowane opowiadanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, odnalezione w archiwum pisarza! Tekst miał być początkowo - jak wynika z rozpoczynającego rękopis planu oraz pochodzących z 2000 roku zapisków autora w Dzienniku pisanym nocą - jedną z trzech części literackiej serii. Tekst, opowiadający o krwawej masakrze w Srebrenicy w 1995 roku, wspominanej przez serbskiego porucznika, ukrywającego się przed trybunałem w Hadze na europejskich cmentarzach, powstał najprawdopodobniej tuż przed śmiercią Herlinga-Grudzińskiego. Wersję do publikacji opracował i opatrzył komentarzem Zdzisław Kudelski. Można przypuszczać, że opowiadanie Wędrowiec cmentarny powstało z porażającej świadomości pisarza, że okrutne rzezie, czystki etniczne, bestialskie mordy wcale nie należą do odległej przeszłości. Wystarczy aby powstały odpowiednie warunki, a znów się powtórzą, choćby w sercu Europy, jak w Srebrenicy, gdzie Serbowie mordowali swoich bośniackich sąsiadów. Ponieważ zło, zdaniem Herlinga, jest nieusuwalną częścią ludzkiej natury i każdy z nas w sprzyjającej sytuacji, każdy tzw. przyzwoity człowiek może stać się bestią. Świadomość tego nie oznacza kapitulacji, przeciwnie - jest częścią gorzkiej i pozbawionej złudzeń wiedzy o naturze człowieczej. Rękopis opowiadania Wędrowiec cmentarny znalazłem razem żoną pisarza Lidią Herling-Croce w marcu 2002 roku, podczas porządkowania archiwum autora. Był zapisany na 95 stronach kalendarza na 2000 rok. Opowiadanie poprzedzały naszkicowane na jednej stronie dwa plany zamierzonego cyklu: - Umarli i zabici - Proces zbrodniarza - Choroba zbrodniarza